تعمیر فيش هاي ارتباطي بطور مثال در بعضي از لباسشويي ها مانند زانوسی ترموستات از نوع گازي است كه در رابطه با ساختمان آن و نحوه عملكردش مفصلا” در مبحث ترموستات و آب گرمكن برقي آموزش داده میشود.
آموزش قسمت های مختلف شير برقی ؛ بطور مثال همه مراحل و عمليات ماشين بصورت اتوماتيك صورت مي گيرد و از آنجا كه لباس ها معمولا” ۵ الي ۷ بار بصورت كامل شستشو مي شود، عمل ورود آب به ماشين نيز الزاما” مي بايست خودكار صورت پذيرد. آب ورودي به ماشين به شير الكتريكي بسته مي شود و مادامي كه به سيم پيچ آن برق نرسد، آب شهر پشت شير مي ماند و اجازه ورود به داخل جا پودري و سپس مخزن فرعي را نخواهد داشت. خرابی و نحوه کار این قسمت کامل در دوره توضیح داده خواهد شد. بخش های آموزش قسمت های شیر برقی لباسشویی شامل : قاب پلاستيكي ، سيم پيچ ( سولنوئيد) ، شيطانك كه در مركزش سوراخ ريزي وجود دارد ، لاستيك دور شيطانك ، اهرم آهني ، لاستيك سر اهرم ، فنر پشت اهرم ، صافي يا فيلتر لوله خروجي آب می باشد.
عيوب شير الكتريكي ممكن است مكانيكي و يا الكتريكي باشد. در مبحث مكانيكي ، خرابي فنر، خوردگي لاستيك سر اهرم،پاره شدن لاستيك دور شيطانك ، مسدود شدن فيلتر بر اثر جرم و شن ريزه هاي موجود در آب شهر عملكرد صحيح شير الكتريكي را مختل مي سازد. كه مي توان با جدا نمودن قسمت هاي مختلف شير ، مورد معيوب را شناسايي و نسبت به رفع عيب اقدام نمود.
در قسمت الكتريكي يا بوبين مي سوزد كه توسط تست با اهم متر (R×۱k ) مشخص مي شود و يا به شير الكتريكي برق نمي رسد. در اين صورت هميشه قبل از آنكه عيب از ناحيه شير الكتريكي تصور شود ، برق دو سر بوبين را اندازه گيري نماييد.
تذكر: در موارديكه فشار آب ، بسيار بيشتر از ظرفيت ورود آب به داخل شير الكتريكي است آب وارد جداره هاي بين محفظه اهرم و بوبين شده و عمل جذب اهرم شير الكتريكي ديگر انجام نمي شود در اين موارد، لازم است برق ماشين قطع شده و سپس اجزا، شير الكتريكي كاملا” تفكيك و پس از خشك شدن شير را مجددا” به حالت اول باز مي گردانيم. جهت بروز مجدد اين عيب فشار آب را محدود نماييد.
- شناخت عملکرد تايمر (برنامه ريز دستگاه): تايمر در واقع به عنوان مغز فرمان دهنده ماشين عمل مي كند و پس از گرفتن فرمان شروع، ساير اعمال از قبيل آب گيري – گرم نمودن آب- عملكرد دور تند و كند موتور با فرمان تايمر انجام مي شود. در حال حاضر تايمر هاي موجود به دو شكل الكترونيكي و الكترومكانيكي به بازار ارائه مي شوند. در نوع الكترونيكي فرمان هاي مختلف به قطعات الكتريكي مانند هيتر-واتر پمپ – الكترو موتور- شير الكتريكي و…توسط قطعات الكترونيكي مانند ترانزيستور – تريستور و IC صورت مي گيرد و از آنجا كه ابعاد اين قطعات به مراتب كوچكتر از چرخ دنده هاي زائده داراست ابعاد تايمر هاي الكترونيكي بسيار كوچك تر از تايمر هاي مكانيكي است.تايمر هاي الكترونيكي بصورت كتابي ساخته مي شوند.
تايمر هاي الكترومكانيكي يا بصورت خلاصه مكانيكي، با حركت محور اصلي كه توسط يك موتور كوچك مي چرخد عمل مي كند.بر روي اين محور يك چرخ دنده بزرگ ( توپي تايمر ) با زائده هاي فراوان وجود دارد كه در حال چرخش محور ، زائده هاي توپي با كنتاكت هاي مختلف برخورد نموده و در بعضي موارد ، ارتباطي بر قرار و يا ارتباطي را قطع مي سازد.
بخش های تايمر الكترومكانيكي که در کلاس توضیح داده خواهد شد
- موتور تايمر
- چرخ دنده ها
- صفحه هاي پلاتين
- اهرم متغير برنامه
- كليد قطع و وصل
- بدنه يا قاب پلاستيكي موتور تايمر يك بوبين با تعداد دور زياد و قطر نازك است. با اتصال برق به بوبين يك ميدان مغناطيسي دوار ايجاد شده كه روتور فلزي را با خود به گردش در مي آورد. با گردش روتور چرخ دنده هاي متعددي بگردش در مي آييند كه به منظور ايجاد گشتاور بالا استفاده مي شوند نهايتا” گشتاور توليد شده به محور اصلي منتقل مي شود و اين محور با چرخش خود و توپي را كه بر محور سوار شده بگردش در خواهد آورد.
براي تست موتور تايمر بهترين روش آنست كه بوبين را از موتور خارج نموده و به برق ۲۲۰ ولت متصل سازيد. سپس يك پيچ گوشتي دسته عايق را بر داريد و قسمت فلزي آن را وارد حلقه بوبين نماييد. اگر بوبين سالم باشد، ميدان دوار ايجاد شده مرتبا” جهت پيچ گوشتي را منحرف مي سازد و نگه داشتن آن در قسمت وسط حلقه بسيار مشكل است كه اين مورد بيانگر سالم بودن بوبين است و اگر قصد داريد بوبين را با اهم متر تست كنيد مي بايست رنج بر روي R×۱K قرار گيرد.
در تايمر دو مشكل مرتبا” به چشم مي خورد . جوش خوردگي كنتاكت ها و كثيف شدن آن ها در صورت مواجه شدن با هر كدام از دو عيب فوق بهتر آنست كه با آزاد ساختن ضامن هاي نگهدارنده دو صفحه تايمر، صفحه كنتاكت ها را آزاد نموده و پس از سمباده كشي مجددا” تايمر را به وضعيت اوليه باز مي گردانيم. اگر تايمر در جهت مخالف چرخانده شود،زائده هايي از توپي خواهد شكست كه در اين صورت مي بايست توپي تايمر با خودش تعويض شود.
- آموزش تعمیر هيدرواستات (اتومات): اين وسيله تنظيم كننده آب ورودي به ماشين است و ناگفته پيداست كه اگر دچار مشكلي شود يكي از اساسي ترين اعمال ماشين انجام نخواهد شد. قطعات هيدرواستات شامل : قابه يا بدنه مخصوص ، صفحه لاستيكي (ديافراگم ) ، كنتاكت هاي قطع و وصل داخلي ، لوله ورودي هوا ، كنتاكت هاي اتصال برق می باشد.
- آموزش تعمیر واتر پمپ
- آموزش تعمیر موتور شستشو
- آموزش تعمیر الکتریکی موتور
- آموزش تعمیر کاپاسیتور
بخشی از توضیحاتی که در کلاس تعمیر لباسشویی گفته میشود
چگونگي عملكرد هيدرو استات: همانطور که میدانیم برق ورودي از ترمينال وارد كليد تايمر شده و فاز پس از تايمر به ميكروسوئيچ رفته و سپس به هيدرواستات مي رسد. هيدرواستات مانند يك كليد تبديل داراي ۳ كنتاكت است. فاز وارد كنتاكت مشترك شده و چون يكي از دو كنتاكت ديگر در حالت عادي به كنتاكت مشترك متصل است،از طريق آن به شير الكتريكي مي رسد. نول هم پس از كليد تايمر به همه مصرف كننده ها داده مي شود . به اين ترتيب با روشن شدن ماشين،شير الكتريكي نول خود را از كليد تايمر و فاز خود را از هيدرواستات دريافت داشته و همانگونه كه در مبحث شير الكتريكي ذكر شده بوبين آن ، اهرم را جذب نموده و با كنار رفتن لاستيك شيطانك آب از شير الكتريكي عبور نموده و وارد جاپودري شده و پس از حل نمودن پودر به مخزن فرعي مي ريزد.
معمولا” از قسمت تحتاني مخزن فرعي شيلنگي باريك به لوله ورودي هواي هيدرواستات بسته شده است. در اكثر ماشين ها اين شيلنگ از ورودي پمپ تخليه گرفته شده و همانگونه كه در شكل ديده مي شود سطح آب در شيلنگ تخليه، مخزن فرعي و شيلنگ هواي هيدرواستات در يك سطح بالا مي آيد. هواي شيلنگ هيدرواستات مرتبا” فشرده تر مي شود (با بالا آمدن سطح آب ) تا بدانجا كه قادر مي شود پرده ديافراگم را به طرف بالا براند.
با بالا رفتن پرده ديافراگم ارتباط كنتاكت مشترك با كنتاكت مربوط به شير الكتريكي قطع شده و اين ارتباط بين كنتاكت مشترك با كنتاكتي كه به موتور تايمر مرتبط است بر قرار مي شود . به اين ترتيب عمل آبگيري متوقف شده و موتور تايمر شروع بكار خواهد نمود با چرخش موتور تايمر محور اصلي و توپي متصله به آن خواهند چرخيد و ساير مراحل شستشو به ترتيب انجام مي شود بر روي بدنه هيدرواستات پيچ مخصوصي وجود دارد كه جهت تنظيم مقدار آب ورودي به ماشين است در واقع اين پيچ قدرت فنر پشت پرده ديافراگم را تضعيف يا تقويت مي كند از اينرو متخصصين پس از ساخت و تنظيم هيدرواستات بر روي آن لاك مي ريزند تا به اين ترتيب حساسيت موضوع را بيان كنند. در صورت گردش پيچ به چپ يا راست ، مقدار آب ورودي به ماشين تغيير خواهد نمود.
علاوه بر نوع سه فيشه، هيدرواستات هاي ۵ و ۶ فيشه نيز وجود دارد . در اين ماشين ها علاوه بر ورود آب به ماشين به عنوان مرحله آغازين عمليات شستشو، افعال ديگري نيز صورت مي گيرد. مثلا” در ماشين فيلكو، همزمان با ورود آب به ماشين دور كند نيز آغاز بكار مي كند تا لباس ها كاملا” درون آب خيس شوند و پس از رسيدن آب به سقف مورد نظر در مرحله دوم عملكرد هيدرواستات دور كند قطع شده و هيتر روشن مي شود.سازندگان ، ديگر اشكال مختلفي را از هيدرواستات هاي ۵ يا ۶ فيشه به سليقه و ابتكار خود بكار گرفته اند.
هيدرواستات ۳ فيشه يك كليد تبديل و ۶ فيشه ۲ كليد تبديل است.براي تست هيدرواستات ۳ فيشه ابتدا شماره هاي ۱۱ و ۱۲ به هم مربوطند.سپس از راه لوله هوا فوت مي كنيم كه مي بايست صدايي از داخل هيدرواستات شنيده شود اين صدا قطع كنتاكت ۱۲ و اتصال ۱۳ به مشترك ۱۱ است.
لوله هوا را با انگشت مسدود مي سازيم تا پرده ديافراگم داخل هيدرواستات همچنان بالا بماند. در اين وضعيت اگر شماره هاي ۱۱ و ۱۳ به يكديگر راه بدهند ( توسط اهم متر ) ، هيدرواستات سالم است. با خروج هوا از هيدرواستات صداي قطع كنتاكت هاي ۱۱ و۱۳ شنيده مي شود اگر با اهم متر اين دو كنتاكت را مجددا” آزمايش كنيد به يكديگر راه نخواهند داد. با دميدن در لوله هواي هيدرواستات ۵ يا ۶ فيشه دو مرحله صداي اتصال به گوش مي رسد. همانگونه كه در بالا ذكر شد كنتاكت هاي ۱۱و ۱۲ و ۱۳ به همان ترتيب آزمايش مي شود و تست كنتاكت هاي ۲۱ و ۲۲ و ۲۳ نيز عينا” به همان ترتيب است.
تذكر : توصيه مي شود در شستشوي لباس توسط ماشين هركز از پودر نامرغوب استفاده نكنيد زيرا اگر كف پودر كنترل شده و مخصوص لباسشويي نباشد ، ازدياد كف، لوله هواي هيدرواستات را مسدود نموده و عمل آبگيري مختل مي شود.
واتر پمپ (پمپ تخليه آب): در هر مرحله ، پس از شستشو و قبل از ورود آب مجدد به ماشين ، لازم است آب كثيف از ماشين خارج و به فاضلاب ريخته شود . اين عمل توسط واتر پمپ انجام مي گيرد. واتر پمپ از دو قسمت الكتريكي و مكانيكي تشكيل شده . قسمت الكتريكي آن يك موتور با توان كم و معمولا” از نوع قطب چاكدار است. به صورت خلاصه مي توان گفت موتور الكتريكي واتر پمپ از قسمت هاي زير تشكيل شده است:
۱- بوبين يا سيم پيچ ۲- هسته آهني با سيم پيچ هاي قطب و كلاف هاي اتصال كوتاه شده ۳- روتور ۴- پروانه خنك كننده موتور
پس از اتصال برق ( توسط تايمر ) به پمپ تخليه روتور به حركت در آمده و پروانه مكنده آب را به گردش در خواهد آورد . اين پروانه آب را از مخزن فرعي ماشين مكيده و به درون شيلنگ تخليه هدايت مي كند. قسمت هاي مكانيكي واتر پمپ عبارتند از :
۱- لوله ورودي آب به پمپ ۲- لوله مخصوص تخليه ۳- لوله مخصوص شيلنگ هواي هيدرواستات ( در بعضي از واتر پمپ ها)
۴- پروانه اصلي (مكش) ۵- بدنه پمپ آب ۶- صفحه مونتاژ پمپ به بدنه
اگر با لباسشويي مواجه شديد كه عمل شستشو بخوبي انجام مي شود ولي آب كثيف تخليه نمي گردد بهتر است قبل از هر عملي سالم بودن پمپ مورد بر رسي قرار گيرد. ساده ترين روش اينست كه سيم هاي متصله به واتر پمپ را جدا نموده و به توسط دو سيم از بيرون برق ۲۲۰ ولت را به آن متصل سازيد.اگر بلافاصله آب تخليه شد، پمپ سالم است و به آن برق نمي رسد كه اين مشكل به تايمر يا رابط هاي بين تايمر و واتر پمپ باز مي گردد. اما اگر با اتصال برق نيز آب تخليه نشد پمپ خراب است. آن را از بدنه خارج ساخته و پس از تفكيك اجزا، آن عضو معيوب را شناسايي كنيد. گاها” ديده مي شود كه پمپ هاي معيوب بيرون از ماشين عمل كرده و ليكن قادر به خاج نمودن آب كثيف از ماشين نيستند كه نياز است سيم پيچي اين نوع پمپ ها تجديد شودو در بعضي موارد مشاهده مي شود كه پيچيدن نخ الياف به محور پروانه مكنده آن را در حالت گريپاژ قرار مي دهد كه پس از سرويس و رفع اين مورد پمپ به حالت اوليه خود باز مي گردد.
موتور دو دور: جهت شستشوي كامل لباس در ماشين لباسشويي نياز است كه مخزن اصلي (مخزني كه لباس ها درونش قرار داده مي شود ) مرتبا” بطرف چپ و راست بچرخد تا لباس هاي خيس مداوما” جابجا شوند. اين وظيفه را دور كند لباسشويي بر عهده دارد. دور كند در واقع از دو سيم پيچ با اهم هاي مساوي تشكيل شده است. در اكثر لباسشويي ها پس از شستشوي كامل ، قسمت عمده آب لباس گرفته مي شود . پس از پايان شستشو، دور تند ماشين و پمپ تخليه بكار افتاده و بر اثر چرخش سريع مخزن آب لباس ها بر اثر نيروي گريز از مركز از طريق سوراخ هاي مخزن اصلي به مخزن فرعي و توسط پروانه مكنده پمپ تخليه بطرف فاضلاب هدايت مي شوند. دور تند ماشين لباسشويي از يك سيم پيچ اصلي و يك سيم پيچ فرعي و خازن راه انداز، تشكيل شده است. ( مانند شكل ) .
همانگونه كه در مبحث موتور هاي الكتريكي به عيب يابي موتور هاي آسنكرون پرداختيم . به هنگام بروز مشكل لازم است با دقت فراوان به رفع آن اقدام شود.
از آنجا كه دور كند ، زمان بيشتري نسبت به دور تند فعال است معمولا” زودتر آسيب مي بيند و در اكثر موارد مي توان كلاف هاي دور كند را تعويض نمود بي آنكه نيازي به تعويض سيم پيچ هاي دور تند باشد اما در بعضي موارد آنقدر آسيب ديدگي دور كند جدي است كه دور تند نيز در امان نبوده و آسيب مي بيند از اينرو مي بايست كل سيم بندي ماشين تعويض شود.
محافظ الكتريكي موتور: جهت حفاظت موتور در برابر عبور جريان زياد و يا حفاظت موتور در مقابل ازدياد گرماي داخلي محفظه آن و يا مواردي مانند گريپاژ شدن محور درام و يا باز شدن بست پولي ها و…از محافظ الكتريكي موتور يا به عبارت ديگر فيوز اورلود استفاده مي شود. محل قرار كيري اين قطعه محافظ ، سرب با نول مشترك سيم پيچ هاي كند و تند است وبراي آن كه اورلود علاوه بر كنترل جريان موتور، بر گرماي محيط داخل موتور نيز تسلط داشته باشد آن را بر روي سيم پيچ هاي داخل استاتور قرار مي دهند. اورلود از اجزاء زير تشكيل شده است:
۱ – بدنه فلزي دو تكه ۲ – تيغه هاي بي متالي ۳ – صفحه منعكس كننده حرارت
اورلود را با جريان هاي نامي مختلف توليد و به بازار ارائه مي كنند از اينرو در تعويض اورلود به جريان نامي آن دقت نماييد. براي تست اورلود ساده ترين روش آنست كه اتصال اوليه كنتاكت هاي اورلود خارج شده از موتور را تست نموده سپس شعله كبريت را در فاصله يك سانتيمتري آن قرار دهيد پس از چند ثانيه عمل مي كند و عقربه اهم متر به طرف بي نهايت باز مي گردد. پس از سرد شدن تيغه هاي داخل اورلود، اتصال به صورت خودكار تكرار مي شود.اگر موتوري چند لحظه پس از راه اندازي متوقف شود و مجددا” پس از زمان اندكي استارت نموده و همان وضعيت تكرار گردد، يا موتور معيوب است ويا حساسيت اولود افزايش يافته، بهتر است اولود را يكسره نموده و موتور را بدون اورلود راه اندازي نماييد و توسط آمپر متر جريان را اندازه گيري كنيد. اگر جريان بيش از حد نامي و تحمل اورلود باشد موتور معيوب است كه مي بايست نسبت به رفع عيب آن اقدام شود ولي اگر جريان موتور عادي است اورلود را با مشابه خودش تعويض نماييد.
خازن ( كاپاسيتور): در ماشين هاي لباسشويي بندرت از خازن هاي اصلاح ضريب قدرت استفاده مي شود و در واقع به عنوان راه انداز دور هاي كند و تند مورد استفاده قرار مي گيرند. بعضي از موتور ها بگونه اي طراحي شده اند كه دور هاي تند و كند جهت راه اندازي به خازني با ظرفيت مساوي نياز دارند. ( مثل ماشين آزمايش ) . ولي در بعضي ماشين ها ، ظرفيت خازن هاي راه انداز دورهاي كند و تند با يكديگر متفاوت است مانند ماشين فيلكو.